Duits staatsburgerschap door geboorte

Het Duitse staatsburgerschap is de sleutel tot veel rechten in Duitsland en de Europese Unie. Voor veel mensen begint de weg naar het Duitse staatsburgerschap direct bij de geboorte. De wet voorziet in twee belangrijke manieren om het Duitse staatsburgerschap te verkrijgen: door afstamming van een Duitse ouder of door geboorte in Duitsland onder bepaalde voorwaarden.

Het afstammingsbeginsel: als een van de ouders Duits is

De meest gebruikelijke weg naar het Duitse staatsburgerschap is het principe van afstamming. De regel is eenvoudig: als een kind wordt geboren en minstens één ouder heeft op dat moment de Duitse nationaliteit, dan krijgt het kind automatisch ook de Duitse nationaliteit.

Het maakt niet uit of de ouders getrouwd zijn of niet. Wie wettelijk als moeder of vader wordt beschouwd, is duidelijk geregeld in de Duitse wet. De moeder is altijd de vrouw die het kind heeft gebaard.

Wat geldt er als de ouders niet getrouwd zijn?

Als alleen de vader een Duits staatsburger is op het moment van de geboorte en niet getrouwd is met de moeder, moet er een belangrijke termijn in acht worden genomen. Om het kind het Duitse staatsburgerschap te geven, moet het vaderschap effectief worden erkend onder de Duitse wet of worden vastgesteld door een rechtbank. Deze procedure moet worden gestart voordat het kind de leeftijd van 23 jaar bereikt. Als aan deze voorwaarde is voldaan, verwerft het kind met terugwerkende kracht vanaf de geboorte het Duitse staatsburgerschap.

Het principe van de geboorteplaats: als een kind in Duitsland wordt geboren

Sinds 1 januari 2000 is er een andere belangrijke regeling, het geboorteplaatsbeginsel. Dit betekent dat kinderen van buitenlandse ouders ook het Duitse staatsburgerschap kunnen krijgen door in Duitsland geboren te worden.

Hiervoor moet een ouder op het moment van de geboorte van het kind aan twee voorwaarden voldoen:

• Hij of zij moet al minstens vijf jaar legaal in Duitsland wonen.
• Hij of zij moet een permanent verblijfsrecht hebben. Dit omvat bijvoorbeeld een vestigingsvergunning of een permanente verblijfsvergunning van de EU. Zwitserse onderdanen en hun gezinsleden kunnen onder bepaalde omstandigheden ook aan deze voorwaarde voldoen.

Het verantwoordelijke registratiekantoor controleert deze vereisten na de geboorte en voert de verwerving van het Duitse staatsburgerschap direct in het geboorteregister in.

Een belangrijke uitzondering: de regel voor Duitsers die in het buitenland zijn geboren

Het afstammingsbeginsel is niet onbeperkt van toepassing op alle generaties als een familie permanent in het buitenland woont. Hier geldt een regel die vaak de "generatieknip" wordt genoemd.

Deze regel stelt dat als een Duitse ouder na 31 december 1999 in het buitenland is geboren en daar zijn gewone verblijfplaats heeft, zijn in het buitenland geboren kind niet langer automatisch het Duitse staatsburgerschap door geboorte verwerft.

Hoe kan de verwerving van burgerschap nog worden veiliggesteld?

Er zijn belangrijke manieren waarop de verwerving van het Duitse staatsburgerschap voor het kind toch kan worden gewaarborgd. De regel van de generatieknip is niet van toepassing als:

• het kind anders staatloos zou zijn.
• de geboorte van het kind binnen een jaar wordt aangevraagd bij de bevoegde Duitse autoriteit. Deze aanvraag kan rechtstreeks worden ingediend bij het registratiekantoor I in Berlijn of bij de verantwoordelijke Duitse missie in het buitenland (ambassade of consulaat). Het is van cruciaal belang dat deze termijn van één jaar wordt nageleefd.

Speciale regelingen voor slachtoffers van nazi-onrechtvaardigheid

Er is een zeer belangrijke uitzondering op deze generatieregel voor de afstammelingen van mensen die het slachtoffer waren van nationaalsocialistisch onrecht. De generatieknip is niet van toepassing op deze personen en hun nakomelingen die recht hebben op hernaturalisatie.

Speciale gevallen: Vondelingen en vertrouwelijke geboorten

De wet heeft ook een oplossing voor speciale situaties. Een kind dat in Duitsland wordt gevonden en van wie de ouders onbekend zijn (een zogenaamde vondeling), wordt beschouwd als een Duits kind totdat het tegendeel is bewezen.

Hetzelfde geldt voor een kind dat in het kader van een vertrouwelijke geboorte wordt geboren. Dit kind wordt ook behandeld alsof het een kind van een Duitser is en krijgt daarom in eerste instantie het Duitse staatsburgerschap.